Sàn giao dịch phi tập trung – Có lẽ hầu hết mọi người đang sử dụng các sàn giao dịch như Binance, Huobi hay Bittrex để mua bán coin không biết rằng chúng đều là những sàn tập trung – các sàn giao dịch được quản lý bởi một công ty/tổ chức và mọi tài sản bạn nạp vào sàn tập trung đều được tổ chức này nắm giữ, chứ không phải là sàn phi tập trung. Vậy sàn phi tập trung là gì? và nó khác gì so với sàn tập trung?
Sàn giao dịch phi tập trung là gì?
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX – Decentralized Exchange) là các sàn giao dịch không phụ thuộc vào bên trung gian thứ ba để giữ nguồn tiền của bạn, tất cả các giao dịch của người dùng đều được diễn ra một cách tự động và trực tiếp giữa người dùng với nhau (mạng ngang hàng). Nói cách khác, DEX – sàn giao dịch phi tập trung trao hoàn toàn quyền kiểm soát nguồn quỹ và các giao dịch về tay người dùng, loại bỏ bên trung gian nhằm tránh các rủi ro về vấn đề bảo mật, hacker, lừa đảo. Ngoài ra, việc đánh thuế hay kiểm soát nguồn tiền của các sàn phi tập trung là rất khó.
Sự khác biệt giữa sàn phi tập trung và sàn tập trung là gì?
1. Quyền kiểm soát quỹ
Người dùng sàn giao dịch tập trung thực hiện nạp tiền vào sàn để tạo thuận lợi cho việc giao dịch. Những nguồn vốn này được kiểm soát bởi một dịch vụ giao dịch trung gian. Điều này có nghĩa là sổ lệnh, cũng như quyền lưu ký, đều nằm trong tay của dịch vụ nền tảng sàn tập trung.
Trong một nền tảng trao đổi tiền điện tử phi tập trung, người dùng giao dịch trực tiếp với các trader khác mà không cần một máy chủ trung tâm. Không có một dịch vụ nền tảng tập trung sở hữu sổ lệnh và quyền lưu ký. Do đó, tiền được kiểm soát bởi người dùng và các bên tham gia trong nền tảng này.
2. Tính ẩn danh
Một số sàn giao dịch tập trung từng cho phép các tài khoản giao dịch ẩn danh trên nền tảng của họ. Tuy nhiên, các quy định mới của chính phủ đã nổi lên trong những tháng gần đây đã dẫn đến việc tuân thủ luật KYC và AML nghiêm ngặt. Rất khó để giao dịch nặc danh trên nền tảng trao đổi tiền điện tử tập trung. Ngược lại, sàn giao dịch phi tập trung là nơi mọi người đều có thể ẩn danh.
3. Xác thực
Những người dùng của sàn giao dịch tập trung phụ thuộc vào nền tảng để xác thực và cấp quyền cho các giao dịch của họ. Theo một cách nào đó, nền tảng này là một trung gian bên thứ ba cung cấp các dịch vụ trao đổi mật mã đáng tin cậy.
Với sàn giao dịch phi tập trung, chúng ta không cần phụ thuộc vào một bên trung gian. Bằng các hợp đồng thông minh và một số triển khai giao thức Blockchain, toàn bộ hệ thống được xây dựng để cung cấp xác thực không tin cậy và ủy quyền các giao dịch trao đổi tiền mã hóa.
Giá trị của sàn giao dịch phi tập trung
1. Các giao dịch được xử lý nhanh hơn và rẻ hơn
Sàn giao dịch phi tập trung có khả năng tạo điều kiện cho các giao dịch được thực hiện nhanh hơn, chi phí hiệu quả hơn so với sàn tập trung. Việc loại bỏ bên xác thực trung gian giảm đáng kể phí và thời gian trễ trước khi lệnh mua/bán được xử lý.
2. Khó bị tấn công hơn
Sàn giao dịch phi tập trung không giữ nguồn tiền của người dùng và cũng không có tổ chức nào can thiệp vào quá trình xử lý nên việc sàn bị tấn công rất khó. Trong khi đó, trong lịch sử đã ghi lại rất nhiều cuộc tấn công vào các sàn tập trung như Bitfinex, Bittrex…
3. Tích hợp liền mạch với các ví cứng bảo mật
Đây là một lợi thế lớn của sàn giao dịch phi tập trung. Nhiều sàn giao dịch phi tập trung cung cấp tích hợp liền mạch với các ví cứng phổ biến như Ledger Nano S hay Trezor nhằm đảm bảo giao dịch an toàn hơn rất nhiều.
Người dùng có thể gửi coin trực tiếp từ ví cứng của họ đến hợp đồng thông minh của nhiều sàn giao dịch phi tập trung. Với các sàn giao dịch tập trung thì không có cách nào đề người dùng có thể tự điền private key vào để chuyển coin từ ví cứng vào sàn. Vì nếu làm vậy, khả năng rất cao là họ sẽ bị lừa đảo hoặc theo dõi bàn phím.
4. Quỹ được kiểm soát hoàn toàn bởi người dùng
Một sàn giao dịch phi tập trung được sở hữu và điều khiển bởi tất cả các bên tham gia vì vậy không có một tập đoàn tập trung nào có được quyền lưu giữ nguồn vốn của khách hàng. Việc kiểm soát tiền luôn nằm trong tay của người dùng nhờ có cấu trúc mạng lưới ngang hàng. Các giao dịch diễn ra giữa các bên trong mạng lưới bằng các hợp đồng thông minh, thứ mà chỉ có thể điều khiển được bằng private key của các bên tham gia. Người dùng kiểm soát private key cũng như nguồn vốn của họ mọi lúc với sàn giao dịch phi tập trung.
Một số nhược điểm của sàn phi tập trung
1. Chỉ hỗ trợ cho số ít nền tảng
Hiện tại nền tảng phổ biến nhất cho sàn giao dịch phi tập trung là Ethereum với một số các token ERC-20 được hỗ trợ giao dịch. Trong tương lai một số nền tảng lớn khác như NEO cũng sẽ được hỗ trợ bởi sàn giao dịch phi tập trung.
2. Khó sử dụng hơn
Đây là lý do tại sao các sàn giao dịch như Binance hay Huobi phổ biến, đơn giản là vì chúng dễ sử dụng. Rất nhiều hợp đồng thông minh cần được điều hướng để sử dụng trong các sàn giao dịch phi tập trung, điều này có thể gây chóng mặt cho người dùng, ngay cả đối với những người có am hiểu về công nghệ tiền mã hóa.
Các sàn giao dịch tập trung cũng có giao diện người dùng đơn giản, được sắp xếp trực quan và dễ bắt đầu hơn so với sàn phi tập trung.
3. Thiếu các tính năng & chức năng mạnh mẽ
Phần lớn các sàn giao dịch phi tập trung chỉ hỗ trợ một số chức năng giao dịch cơ bản. Các tính năng và công cụ trade chuyên sâu hơn như margin trading, lệnh cắt lỗ,…thường bị thiếu sót ở các sàn phi tập trung. Điều này hẳn là nguyên nhân chính khiến cho các sàn giao dịch phi tập trung vẫn chưa thể phổ biến trong thị trường tiền mã hóa.
Một số sàn giao dịch phi tập trung đang hoạt động
Hiện tại không có quá nhiều sàn giao dịch phi tập trung hoạt động, bởi vì lượng người dùng các sàn DEX chưa nhiều, khối lượng giao dịch thấp. Một số sàn phi tập trung có thể kể đến như: IDEX, Etherdelta, Bancor Network, Kyber Network, 0x Protocol, CoinChangeX, DDEX,.. Và một số sàn không mấy phổ biến khác mình không kể tên.
